Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και Όρια στην Διαμόρφωση της Εθνικής και Κοινωνικής Συνείδησης στην Ελλάδα

Περίληψη

Η παρούσα μελέτη επικεντρώνει το ενδιαφέρον της σε μια φυσιογνωμία της νεότερης ιστορίας μας, τον Ρήγα Βελεστινλή, επιδιώκοντας μέσω της έρευνας, να τεκμηριώσει περαιτέρω, την άποψη ότι ο Βελεστινλής αποτελεί σταθμό και όριο στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην σύγχρονη Ελλάδα, ορόσημο και οδόσημο στον νεότερο πολιτικό και πολιτισμικό μας βίο. Ο συγγραφέας συνθέτει το πορτραίτο, ενός από τους ριζοσπαστικότερους και συνεπέστερους εκφραστές του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, του δημοκρατικού πατριωτισμού και της καθόλου ελληνικής νεωτερικότητας. Τα ζητήματα ελευθερίας και ισοπολιτείας που έθεσε ο Ρήγας και ιδιαίτερα αυτά που περικλείει η ευρύτερη πολιτική-πολιτειακή πρότασή του, εξακολουθούν να παραμένουν ζητούμενα και της εποχής μας. Αυτά τα ζητήματα που δραματικά συμπυκνώνουν το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στην ισότητα και την ελευθερία, το πρόβλημα της συνύπαρξης ή αντιπαράθεσης της εκρηκτικής πολυεθνικής, πολυγλωσσικής και πολυθρησκευτικής, βαλκανικής, αλλά και ευρωπαϊκής πραγματικότητας, αποτελούν ένα βασικό σημείο στο οποίο εστιάζει ο συγγραφέας την προσοχή του. Ο ιδεολογικός και πολιτικός κόσμος του Ρήγα, ξεπερνά τα κυρίαρχα ασφυκτικά πλαίσια, συγκροτώντας ένα πρωτόγνωρο για τα βαλκανικά δεδομένα καινούργιο σύστημα αρχών και αξιών με σαφή φιλελεύθερο, πατριωτικό και δημοκρατικό προσανατολισμό. Ο Ρήγας δεν είναι μόνο εθνομάρτυρας, αλλά και ένας μεγάλος δημοκράτης, πατριώτης, διανοούμενος, επαναστάτης και σπορέας ιδεών. Το βιβλίο του Λουκά Αξελού, αν και ερευνά, αναλύει και σχολιάζει σχεδόν εξονυχιστικά το έργο του Ρήγα και τις προεκτάσεις του, επιχειρώντας μιαν εκ νέου ανάγνωση και επανατοποθέτησή του, δεν εξαντλεί το ενδιαφέρον του μόνο σε αυτό. Η «πολυγωνική» φυσιογνωμία του Ρήγα γίνεται η αφορμή για να γραφτεί ένα βιβλίο που αναδύει μυρωδιές και συνθέτει την εικόνα μιας ολόκληρης εποχής, ενός αναγεννώμενου έθνους. Ενός έθνους που εκκολάπτεται πνευματικά, μιας εποχής που η πρωτόγνωρη σε δύναμη και νεύρο πνευματική της δραστηριότητα, ενδιαφέρει κάθε αναγνώστη που αναζητά τις ρίζες του, τα όρια της εθνικής και κοινωνικής του συνείδησης και τους σταθμούς της πολιτισμικής του ταυτότητας.